L-Imdina

Ġrajjietha

L-għolja tal-Imdina (Città Notabile) li tmur lura għal Żmien il-Bronż kienet diġà żona fortifikata. Madwar is-sena 1000 QK, il-Feniċi bnew u dawru l-post u l-parti minn dak li llum huwa r-Rabat bis-swar ffortifikat. Kienet tissejjaħ Malet, li tfisser refuġju, l-istess isem li ngħata lil din il-gżira.

Skont it-tradizzjoni, fejn illum hemm mibni l-Katidral, kien ġie mibni palazz li fih kien joqgħod il-Gvernatur Ruman Publiju, dak li kien appuntat minn San Pawl biex ikun l-ewwel Isqof ta’ Malta.

Fis-Sena 870 WK, Is-Saraċini attakkaw din il-gżira, u din il-lokalità ngħatat l-isem modern tagħha. L-Imdina, li tfisser belt imdawra bis-swar. Għal raġunijiet ta’ difiża, l-Għarab firdu l-Imdina minn mar-Rabat permezz ta’ foss fond ħafna, u dawru din il-belt bi swar ġdid. Minn dan iż-żmien ‘il quddiem, L-Imdina ma nbidlet kważi xejn. L-istruttura u l-pjan tat-toroq tagħha huma prattikament l-istess bħal dawk ta’ elf sena ilu.

Fis-sena 1090, Il-Konti Ruġġieru ħa f’idejh ir-riedni ta’ din il-belt. L-ewwel azzjoni li ħa kienet li bena knisja ġdida ddedikata lil San Pawl minflok il-knisja żgħira li fuqha kien hemm il-palazz ta’ Publiju. Il-Konti Ruġġieru u s-suċċessuri tiegħu waqqfu wkoll l-Aristokrazija Maltija, li dejjem kellha rwol importanti fl-istorja tal-Imdina.

Taħt in-Normanni u d-dinastiji kollha li segwew, Malta u l-Imdina għaddew minn żminijiet diffiċli. In-nobbiltà Maltija, li kienet tgħix ġewwa s-swar tal-Imdina biex jipproteġu ruħhom mill-attakki tal-pirati, kellhom jieħdu ħsieb il-bżonnijiet u l-amministrazzjoni ta’ Malta. Il-Viceroy ta’ Sqallija kien ta lil Malta d-dritt ta’ awtonomija interna, li kienet tiffunzjona permezz tal-Università, li kienet tiltaqa’ ġewwa l-Imdina. Minħabba l-kuraġġ li wrew l-abitanti tal-Imdina meta qajmu rewwixta kontra l-inġustizzji li kien wettaq Monroy, il-gvernatur tal-gżira, ir-Re ta’ Spanja ta t-titlu ta’ Notabile lill-belt tal-Imdina.

Fl-1530, l-Imperatur Charles V ta lil Malta lill-Ordni ta’ San Ġwann. Il-kavallieri li kienu mibgħuta biex jirrapurtaw dwar il-qagħda tal-gżira u l-istat tal-belt tal-Imdina ddikjaraw li din il-belt hija qadima u abbandunata. Meta eventwalment l-Ordni ġew Malta, kienu wegħdu awtonomija interna tal-Imdina u d-drittijiet ċivili tal-Maltin jkunu mħarsa.

Waqt l-Assedju l-Kbir mit-Torok, l-Imdina, taħt it-tmexxija tal-gvernatur Portugiż Don Mesquita, tat kontribut għar-rebħa finali permezz tal-kuntatti ma’ Sqallija u l-attakki għall-għarrieda fuq partijiet mill-armata Torka.

Wara l-Assedju l-Kbir tal-1565, il-bini tal-Belt Valletta fl-1566 naqqas mill-importanza tal-Imdina. L-Imdina saret il-belt il-qadima. Il-Granmastru Lascaris kellu pjan biex iwaqqa’ s-swar ta’ madwar il-belt, iżda meta s-suldati ġew biex iwettqu din l-ordni, in-nisa tal-Imdina attakkaw lis-suldati bil-lasti tal-ixkupa u bil-ħbula u l-Granmastru ħalla l-Imdina kif kienet imdawra bis-swar.

Terremot qawwi ħasad lil Malta fl-1693 u dan qered bosta bini, inkluż il-Katidral. Il-Granmastru Vilhena ħa l-opportunità biex jibda proġett ta’ bini ġdid ġewwa l-Imdina. Kien hemm pjanijiet lesti għall-Katidral ġdid mill-perit Malti Lorenzo Gafa, flimkien mal-Palazz tal-Maġistratura, li dak iż-żmien kien is-sedja tal-Università. Din bdiet torganizza l-laqgħat fil-Palazzo Giuratale. In-nobbli wkoll bdew jibnu palazzi ġodda ġewwa l-Imdina, b’dan il-mod jagħtu dehra aktar moderna lill-belt kif nafuha llum.

Fi żmien il-Franċiżi, in-nies tal-Imdina kienu minn tal-ewwel li qajmu rewwixta kontra l-Franċiżi, qatlu lill-ġeneral Masson, u r-rewwixta komplet fil-lokalitajiet kollha ta’ Malta u Għawdex.

L-Ingliżi li ġew wara l-Franċiżi warrbu għal kollox l-Università. L-Imdina, aktar minn qatt qabel saret ir-refuġju tal-aristokrazija Maltija, li b’xi mod għenet biex tinżamm id-dehra aristokratika u l-karattru medjevali tagħha. L-Imdina llum il-ġurnata hija magħrufa bħala “Il-Belt is-Siekta”.